Vatandaşın direnecek gücü kalmadı: Enflasyon canavarıyla mücadelede kamuda tasarruf önemli

Vatandaşın direnecek mecalinin kalmadığı enflasyon canavarına karşı mücadelenin en önemli ayaklarından biri kamu harcamalarında tasarrufa gitmek.

En önemli önceliğinin hayat pahalılığını ortadan kaldırmak olduğunu defalarca açıklayan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, göreve geldiğinden bu yana kamu tasarruflarını vurgulamış son olarak geçtiğimiz aylarda Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile “Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi”ni açıkladı.

‘TASARRUF DA TASARRUF’ DİYEN MEHMET ŞİMŞEK BUNU GÖRMÜYOR MU?

Mehmet Şimşek’in tasarruf paketine göre; tüm kamu kurumlarının kendi bütçelerinde veya tasarruflarındaki kaynaklardan yapacakları harcamalar için tasarruf tedbirlerine uymaları; resmî taşıtların ve taşınmazların edinilmesi ve kiralanması, haberleşme giderleri, personel görevlendirmeleri, basın ve yayın, kırtasiye ve demirbaş alımları, temsil, tören, tanıtım, enerji alımları gibi giderlerde tasarruf yapması bekleniyor.

Şimşek’in tasarruf açıklamaları ve sıkı ekonomi politikalarına rağmen Bakanlığın açıkladığı veriler kamuda tasarruf değil israfın sürdüğünü ortaya koydu. Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz o verileri kalem kalem birleştirip kamu harcamalarındaki artışı tablolarla paylaştı.

• Yılın ilk üç ayında taşıt giderleri 2,1 milyar TL’den son üç ayda yaklaşık 4 kat artışla 10,3 milyar TL’ye ulaşmış.
• Taşıt giderlerinde yaşanan bu fahiş artışta taşıt alımlarının etkisi büyük. Yılın ilk altı ayında taşıt alımı için 231 milyon TL harcanırken son altı ayda harcama 7,5 milyar TL’ye ulaşmış (buradaki artış oranını hesap makinası hesaplamakta zorlandı).
• Taşıt alımı arttıkça onarım giderleri de doğal olarak artacağından, yılın ilk çeyreğinde taşıt onarımına 855 milyon TL harcanırken, yılın son çeyreğinde harcama 2,3 milyar TL’ye yükselmiş.
• Haberleşme giderleri ilk çeyrekte 2,2 milyar TL’den son çeyrekte yaklaşık 2,5 kat artarak 8,1 milyar TL’ye ulaşmış.
• Kırtasiye-baskı giderleri yılın ilk çeyreğinden son çeyreğine kadar 4 kat, lojman-sosyal tesis giderleri de 6 kat artmış.
• Temsil-ağırlama-organizasyon giderleri yılın son döneminde azalmış ve 2024’te toplam 2,4 milyar TL harcanmış.
• Enerji giderlerinin ulaştığı düzey, asıl tasarruf edilmesi gereken temel belirleyici olduğunu gösteriyor. Tasarruf kapsamındaki tüm kalemlere yapılan harcamaların yarısından fazlasını enerji giderleri oluşturmuş.

HER ŞEY ORTAYA ÇIKTI: 179,8 MİLYAR TL NEREYE GİTTİ

Harcamaları değerlendiren Binhan Elif Yılmaz, “Alım gücü olmayanlar ihtiyaçlarını bile karşılayamazken tasarruf genelgesine rağmen tüketin ve tasarruftan uzak bir devletin varlığı, hem enflasyonla mücadele hem de gelir dağılımında adalette çelişkili bir durum yaratıyor. O nedenle enflasyonla mücadelede kamuda tasarruf kaçınılmaz.” dedi.

Tasarruf tedbirleri kapsamındaki bu kalemlere yapılan harcamalar 2023 yılında toplam bütçe harcamalarının yüzde 1,9’u, 2024 yılında yüzde 1,7’si oldu.

2023 yılından 2024 yılına bütçe başlangıç ödenekleri yaklaşık yüzde 100 arttırıldı. 2024’te kamuda tasarruf edilmesi gereken bu kalemlerdeki artış oranı yüzde 40 oldu. Bu sonuçta etkili harcama kalemi, enerji giderleri oldu. Enerji giderindeki artış bir yıl içinde yüzde 20’lerde kaldı ki zaten en yüksek meblağ burasıydı ve sonuçta tüm tasarruf edilecek kalemlerdeki harcama artışı yüzde 40’da kaldı.

Ancak diğer harcama kalemlerinde farklı oranlarda artış ortaya çıktı:

2023’ten 2024’e taşıt kiralama ve onarım giderlerinde yüzde 136 oranında artış ortaya çıkarken, haberleşme giderlerinde artış yüzde 100 oldu. Kırtasiye-baskı giderleri ile lojman-sosyal tesis giderleri yüzde 70’e yakın artış gösterdi.